Mülakat (görüşme); sanat, bilim, siyaset, spor vb. alanlarda ünlü kişileri tanıtmak veya onların bir konuda düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir gazetecinin soru-cevap şeklindeki karşılıklı konuşmaları yazıya geçirmesiyle oluşturduğu öğretici metin türüdür.
*Mülakatta yalın, açık, duru bir dil ve anlatım kullanılır.
*Söyleşmeye bağlı anlatımın yanı sıra açıklayıcı, tartışmacı ve öyküleyici anlatıma da başvurulabilir.
* Okuyucuya bilgi vermek amaçlanır.
*Muhataba yöneltilen sorular önceden belirlenir.
* Konuşmacının sözlerini kesmemeye, hiç değiştirmeden aktarmaya özen gösterilir.
*Mülakat yapılan kişinin görüşleri hiçbir değişiklik yapmadan, olduğu gibi yazıya aktarılır.
*Konuşmacının sözleri karşısında nesnel bir tutum takınılır.
* Mülakatta ayrıntılara girilmez; temel düşünce, kavram ve olgular söz konusu edilir.
*Bu tür yazılara gazete ve dergi sütunlarında sık sık rastlanır.
*Herhangi bir alanda yapılan mülakat, belge niteliği taşır.
*Mülakat yazısında; görüşülen kişinin adı, mesleği veya ne işle uğraştığı, hangi amaçla konuşulduğu, buluşma mekânı, sorular ve cevaplar, mülakat yapılan kimsenin o konu üzerindeki temel görüşü yer alır.
*Mülakat türünün kendine özgü hazırlanma aşamaları vardır. Bu aşamalarda yapılacaklar şu şekilde sıralanabilir: Mülakat yapılacak konu ve kişi belirlenir. Mülakat yapılacak konu ve kişiyle ilgili araştırma yapılır. Mülakatta sorulacak sorular hazırlanır. Mülakat yapılacak kişiden randevu alınır. Mülakat gerçekleştirilir ve kayıt altına alınır. Kayıt yazıya geçirilir ve yazı düzenlenir. Metnin görsel tasarımı yapılır.
Cumhuriyet Öncesinde Mülakat
Cumhuriyet Dönemi’nden önce Türk edebiyatında mülakat türünde az sayıda ürün verilmiştir. Tanzimat Dönemi’nde Ziya Paşa, “Rüya” adlı eserinde mülakat tekniğini kullanmıştır. Gerçek anlamda bir mülakat olmayan bu eserde yazar, anlattıklarını gördüğü bir rüya biçiminde kurgulamıştır.
Ruşen Eşref Ünaydın, “Diyorlar ki” adlı eseriyle Türk edebiyatında mülakat türünün ilk yetkin örneğini vermiştir. Ünaydın’ın “Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat” adlı eseri de türün diğer önemli bir örneğidir. Bu eser, Mustafa Kemal’i kamuoyuna tanıtan ilk eser olması bakımından da önemlidir.
Cumhuriyet Dönemi’nde Mülakat
Cumhuriyet Dönemi’nde gazete ve dergilerin çoğalması ve daha fazla önem kazanmasıyla mülakat türünde yazılan ürünlerin de sayıca arttığı görülmektedir. Bu dönemde çok sayıda yazar tarafından sanat ve siyaset dünyasına ışık tutan mülakat örnekleri verilmiştir.
Cumhuriyet Dönemi’nde Hikmet Feridun Es’in Bugün de Diyorlar ki, Mustafa Baydar’ın Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar, Gavsi Ozansoy’un 40 Yıl Sonra Diyorlar ki, Yaşar Nabi Nayır’ın Edebiyatçılarımız Konuşuyor, Sermet Sami Uysal’ın Yahya Kemal’le Sohbetler, Nurullah Berk’in Ustalarla Konuşmalar, Abdi İpekçi’nin Liderler Diyor ki adlı eserleri mülakat türünün tanınmış örneklerindendir.