- Divan edebiyatının (Klasik Türk Edebiyatı) nazım şeklidir.
- Olay çevresinde gelişen bir metin türüdür.
- Nazımdır.
- Nazım birimi beyit, ölçüsü de aruzdur.
- Aruzun kısa kalıplarıyla söylenir.
- İran (Fars) edebiyatından alınmıştır.
- Günümüzdeki roman ve hikâyenin divan edebiyatında yerini tutar.
- Her beyit kendi arasında uyaklı olduğu için oldukça uzun yazılırlar. Çünkü kafiye bulma daha kolaydır.
- Uyak şeması aa-bb-cc-dd… seklinde devam eder.
- Divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir.
- Uzun mesnevilerde monotonluğu ortadan kaldırmak için hikâye kahramanının ağzından söylenen gazellere de yer verilmiştir.
- Her konuda yazılabilir. En çok aşkın işlendiği mesneviler konularına göre aşk, tasavvuf, ahlak, din, savaş, kahramanlık mesnevileri olarak sınıflandırılabilir.
- Edebiyatımızın ilk mesnevisi Yusuf Has Hacip’in yazdığı Kutadgu Bilig’dir.
- Beş mesneviden oluşan esere hamse, hamse şairine de hamse sahibi denir. Edebiyatımızdaki ilk hamse sahibi Ali Şir Nevai’dir. Taşlıcalı Yahya, Hamdullah Hamdi, Nergisî hamse şairlerinden bazılarıdır.
- Mesnevinin beyitleri arasında konu birliği vardır.
- Şeyh Galip, Fuzuli, Şeyhi,Nabi en ünlü mesnevi şairlerindendir.
Mesnevinin Bölümleri
- Dibace: Mesnevinin ön sözüdür. Manzum veya mensur olabilir.
- Tevhid: Allah’ın birliği ve bütünlüğü anlatılır.
- Münacaat: Allah’a yalvarış ve yakarışlarda bulunulur.
- Naat: Hz. Muhammed (sav) övülür.
- Miraciye: Miraç olayı anlatılır.
- Medh-i çihar-yâr-i güzîn: Genellikle dört halife övülür. Dört halife dışında devrin büyükleri de övülebilir.
- Medhiye: Mesnevinin sunulacağı kişiye övgüler bulunur.
- Sebeb-i telif: Mesnevinin yazılış nedeni belirtilir.
- Âğâz-ı dâstan: Mesnevinin asıl konusunun bulunduğu bölümdür.
- Hatime: Mesnevinin bittiğini belirten bölümdür.