*Cumhuriyet Dönemi’nde 1950’li yıllardan sonra sanat ve edebiyattaki yenilikler tiyatro türünün gelişmesine zemin hazırlamış ve bu dönemde tiyatro türünde verilen eserlerin sayısı artmıştır.
*Cumhuriyet tiyatrosunu 11.sınıf tiyatro ünitesinde ayrıntısıyla işledik. O nedenle burada sadece kısa bir özet verip önceden değinmediğimiz isimleri vereceğiz.
*Cumhuriyet Dönemi’nde birçok alanda köklü değişimler yaşanmıştır. Ülke tarımda, sanayide, eğitimde, yaşam biçiminde birçok toplumsal değişim yaşamış ve bunlara bağlı olarak diğer edebî türlerde olduğu gibi tiyatro türünde de konular çeşitlenmiştir.
*Epik ve absürt tiyatro türünde eserler verilmiştir.
* Bireyin iç dünyasından toplumsal sorunlara, kuşak çatışmasından evrensel konulara kadar pek çok konu tiyatroda yerini almaya başlamıştır. Ruhsal çelişkiler anlatılmıştır.
*Her kesimden insan, somut gerçeklerle anlatılmış
*Geleneksel tiyatro ile modern tiyatronun özelliklerinin bir arada verildiği eserler ortaya çıkmıştır.
*Bu dönemin tiyatro eserlerinde kullanılan açık ve yalın bir dil, somut bir anlatım üslubun belirleyici özellikleri olmuştur.
*Nazım, nesir veya nazım-nesir karışık oyunlar verilmiştir.
*Çocuk tiyatrosu da gelişmiş, kadınlar sahnede daha çok yer almıştır.
*Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’nda
– Orhan Asena- Hürrem Sultan
– Güngör Dilmen- Canlı Maymun Lokantası, Midas’ın Kulakları,
-Haldun Taner- Keşanlı Ali Destanı
-Vedat Nedim Tör -Sanatkâr Aşkı, Hep ve Hiç
– Cevat Fehmi Başkut –Ayarsızlar, Buzlar Çözülmeden
-A. Turan Oflazoğlu- IV. Murat, Kösem Sultan
– Turgut Özakman -Töre, Ah Şu Gençler
-Refik Erduran -Cengiz Han’ın Bisikleti, Karayar Köprüsü
– Necati Cumalı -Nalınlar, Yaralı Geyik
– Recep Bilginer -Sarı Naciye, Gazeteciden Dost
-Sabahattin Kudret Aksal -Kahvede Şenlik Var, Şakacı
gibi sanatçılar tiyatro alanında verdikleri eserlerle tanınmışlardır.
*Güngör Dilmen, oyunlarında içinde bulunduğu şartlarda bireyin iç dünyası ve gerilimlerini ortaya koyar.
*Güngör Dilmen, Tük edebiyatında absürt tiyatronun da önemli isimlerindendir. Türk edebiyatında 1960’lı yılların sonuna doğru etkili olan bu tiyatro anlayışında; umutsuzluk, korku, anlamsızlık, topluma ve kendine yabancılaşan insanlar ön plana çıkarılır.
*Absürt tiyatro ile birlikte geleneksel tiyatrolarda hem kurgusal hem de anlamsal birtakım değişiklikler görülür. Zaman ve mekan unsurlarında gerçekliğin geri plana atılması, neden-sonuç ilişkisinin ve kronolojik zamanın kırılması, soyutlamalara yer verilmesi bu tiyatronun getirdikleridir. Melih Cevdet Anday, Aziz Nesin, Sermet Çağan, Ferhan Şensoy gibi yazarların tiyatrolarında klasik yapı genellikle kırılır.
*Yetmişli yıllar, toplumsal huzursuzlukların yoğun olduğu ve tiyatronun toplumsal yaşayıştan ayırmanın mümkün olmadığı, pek çok topluluğun politik tiyatro yaptığı dönemdir.
*Bu dönemde sık sık yerli ve yabancı siyasal-belgesel oyunlar, tarihsel oyunlar, gerçekçi köy oyunları, geleneksel Türk tiyatrosunun özelliklerine dayalı müzikli oyunlar, kabareler, epik oyunlar yazıldı ve sahnelendi.
*Yetmişlerin başlarında, sonradan ekonomik nedenlerden dolayı kapanacak özel tiyatrolarda bir artış görülmüştür. ”Dostlar Tiyatrosu” ve “Kent Oyuncuları” bu dönemde kurulmuştur.
*Bu dönemde en başarılı oyunlar, geleneksel Türk tiyatrosunun anlatım biçimlerini kullanmayı sürdüren Turgut Özakman’ın, aynı biçemi benimseyen Oktay Arayıcı’nın ve epik türde yazdığı toplumcu gerçekçi oyunlarla pekiştiren Vasıf Öngören’in ürünleridir.
*1980’lerde ise oyun yazarlığı nicelik ve nitelik açısından bir durgunluk yaşadı.
*Bu dönemde 1950’lerden ya da 1960’lardan bu yana oyun yazmayı sürdüren yazarlar dışında, 1970’lerde yazmaya başlayan Bilgesu Erenus ve Tuncer Cücenoğlu’nun yapıtlarıyla, 1980’lerde gündeme gelen Murathan Mungan, Ülkü Ayvaz, Ferhan Şensoy ve Mehmet Baydur gibi yeni yazarların oyunları sergilendi.
*1990’lı yılların sonlarından itibaren uluslararası arenada da Tuncer Cücenoğlu, Memet Baydur, Ferhan Şensoy, Uğur Uludağ gibi yazarlar isim yapmışlardır.
*Tuncer Cücenoğlu, özellikle Balkan ülkelerinde büyük ilgi ile karşılandı.
*Memet Baydur ise, evrensel temaları ele alan çalışmalarını, absürt tiyatronun potasında eritmiş ve Çağdaş Türk Tiyatrosunun en özgün eserlerinden bazılarını ortaya koymuştur.
*Özellikle “Kamyon” ve “Vladimir Komarof” Memet Baydur’un dramatik yapı olarak en başarılı eserleridir.
*Ferhan Şensoy, ustası kabul ettiği Haldun Taner’den aldığı Geleneksel Türk Tiyatrosu kalıplarını, daha çok dünya tiyatrosunun önemli yazarlarının oyunları ile devşirme yoluna giderek, söz esprisine dayalı diye tanımlanabilecek yenilikçi bir tiyatronun temellerini oluşturdu.
*”İçinden Tramvay Geçen Şarkı” ve “Güle Güle Godot” bunun başlıca örneklerindendir.
*Oyunlarını “Ortaoyuncular Tiyatrosu” ismini verdiği tiyatroda sahnelemiştir.
*Kendi tarzını yaratmaya çalışan genç tiyatro ekipleri daha çok deneysel tarzlara yöneldiler.