MODERN TÜRK TİYATROSU
- TANZİMAT TİYATROSU
- Modern Türk tiyatrosunun ilk örnekleri verilir.
- “Sanat, toplum içindir.”anlayışı hâkimdir.
- Yani tiyatro halkı eğitmek için bir araçtı.
- II. Dönemde ise tiyatro okunmak için yazıldı.
- SERVET-İ FÜNUN TİYATROSU
- Tiyatro çok geri planda kaldı.
- Okunmak için yazıldı.
- Fecr-i Âti ile birlikte pek gelişemedi.
- MİLLİ EDEBİYAT TİYATROSU
- Tiyatro yine ön plana çıktı.
- Kurtuluş Savaşı, milli mücadele gibi konular işlendi.
- Realist akımla eserler verildi.
- Tiyatro bir araçtı.
- CUMHURİYET TİYATROSU
- Tiyatro Anadolu’ya yayılır.
- Dilde sadeleşme yaşanır.
- Konularda gerçekçilik göze çarpar.
1923-1980 YILLARI ARASINDA CUMHURİYET TİYATROSUNUN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Milli Edebiyat döneminde başlayan TOPLUMCU anlayış devam ettirilmiştir.
- Cumhuriyetin ilkelerine aktarmada bir araç olarak görülmüştür.
- Konular Türk tarihinden, efsanelerden, toplumsal sorunlardan, bozulan değer yargılarından, bireyin ruhsal çelişkilerinden alınmıştır.
- Atatürk ilke ve inkılâplarının sonucunda bilimin öne çıktığı akılcı eserler yazılmıştır.
- Sade, açık, anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
- İstanbul’dan sonra Ankara’da da devlet konservatuvarının açılması Anadolu’da tiyatronun gelişmesini hızlandırdı.
- Muhsin Ertuğrul’un 1927’de Darülbedayi’nin başına geçmesiyle Türk tiyatrosu hızla gelişti.
- Bu dönemde EPİK ve ABSÜRD tiyatro türlerinin ilk örnekleri verilmeye başlanmıştır.
EPİK TİYATRO
- Siyasi amaçlı bir tiyatro düşüncesidir.
- Temelinde sosyalizm vardır.
- Amacı tiyatronun, sıradan halkın sorunlarını da konu edinebileceğini göstermektir.
- Tiyatro bir propaganda aracıdır.
- Seyircilerin duygularına değil düşüncelerine seslenir.
- Toplumdaki işsizlik, açlık,savaş gibi konuları işleyerek izleyiciye farklı bir bakış açısı kazandırmaya çalışır.
- Öncüsü, Alman yazar BETOLD BRECH’tir.
- Edebiyatımızdaki ilk epik tiyatro örneği, HALDUN TANER’in yazdığı KEŞANLI ALİ DESTANI adlı oyundur.
ABSÜRT TİYATRO
- Tiyatronun bütün kurallarına karşıdır.
- Amaçsız oyun anlayışıyla ortaya çıkmıştır.
- Yazarlar, insanların ruhsal durumunu ele alıp çelişkilerini ve karşıtlıklarını sahneye yansıtmışlardır.
- Mantık aranmaz, olaylar arasında bağ kurulmaz.
- Amacı, seyirciyi düşündürmek ve tedirgin etmektir.
- Sahne, perde vb. unsurlar önemsenmez.
- İşlenen olay ya da kişi ne olursa olsun alay konusudur.
- Bu tiyatroda hareket ve ses ön plandadır.
GÜNGÖR DİLMEN’in yazdığı CANLI MAYMUN LOKANTASI Türk edebiyatındaki absürt tiyatronun önemli bir örneğidir.
1923-50 TİYATROSUNUN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Özel tiyatrolar kurulmuştur.
- Kadın oyuncular, sahneden daha çok görülmeye başlandı.
- Tarih ve efsaneler kaynak olarak görüldü.
- İlk yıllarda Türk tarihi, ulusal duygular, savaşlar işlenmiştir.
İŞLENEN KONULAR
- Bireysel ve toplumsal sorunlar.
- Geleneksel, ataerkil ailenin değişen ve modernleşen yapısı
- Ekonomik sorunlar
- Değer yargılarının değişmesi
- Yanlış Batıllılaşma
- Paranın gücü ve oluşturduğu baskı
- Büyük ve küçük kentlerdeki yaşamın karşılaştırılması…..
1950-80 TİYATROSUNUN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Yazar sayısı ve tiyatroya duyulan ilginin artması konuların çeşitlenmesini ve farklı anlatım tekniklerinin gelişmesini sağlamıştır.
- Toplum sorunları yine ele alınmış ama bu değişik açılardan yapılmıştır.
- Bazıları bireysel olandan toplumsal olana, kimisi olaylardan toplumsal sorunlara, kimisi merkeze evrensel sorunları alarak topluma gitmiştir.
- Bu dönemde eğitim sorunları ön plana çıkar.
- Kuşak çatışması, köylü- kentli arasındaki eğitim farkından doğan çatışmalar; ebeveyn-çocuk, kadın- erkek, imam-öğretmen ilişkileri irdelenir. Böylece toplumdaki bozuklukların temelinde bireyin bilinçsizliğinin, bilinçli olanların da sorumluluktan kaçmalarının yattığı vurgulanır.
- Hem yerli oyun hem de çevirilerin sayısındaki artış dikkati çeker.
1950-80 ARASI İŞLENEN KONULAR
- Köy sorunları
- Kentlerdeki ahlak çöküntüsü ve yansımaları
- Değişen toplum koşulları
- Tarih
- Kadına bakış
- Bireyin iç dünyası
- Aile kurumu
- Yanlış Batılılaşma
- Toplumdan dışlanmış kişiler
- Devlet kurumları-halk arasındaki kopukluk
- Osmanlının yanlışları
- Geçim sıkıntısı
- Yozlaşma
- Ağa-köylü, usta-çırak, patron-çalışan ilişkisi
| 1923-50 ARASI TİYATRO YAZARLARI | 1950 -80 ARASI TİYATRO YAZARLARI |
| Muhsin ErtuğrulMusahipzade Celalİbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinciİsmail Hakkı Baltacıoğlu Faruk Nafiz Çamlıbel Yaşar Nabi Nayır Reşat Nuri Güntekin vb… | Ahmet Kutsi Tecer Haldun TanerOrhan AsenaTurgut Özakman Necati CumalıRefik Erduran Recep Bilginer Turan OflazoğluGüngör DilmenAdalet AğaoğluGüner SümerBaşar SabuncuOktay ArayıcıSelahattin Batu … |