- Bireyi sosyal (toplumsal) yönüyle değil psikolojik (ruhsal) yönüyle ele alıp anlatmışlardır. Cumhuriyet Dönemi edebiyatında bazı sanatçılar da bireyin iç dünyasını (psikolojisini, ruhsal durumunu) anlatmayı amaçlamış bu doğrultuda önemli eserler vermişlerdir.
- Bireyin psikolojisini yansıtmayı amaçlayan yazarlar, her şeyden önce eserlerinde olay örgüsünü insana özgü bir gerçekliği anlatmak için oluşturmuşlardır. Bu yazarlar, insan gerçekliğini farklı yönlerden anlatma gayreti içine girmişler; olaylardan ve insanlardan hareketle bireyin psikolojisini aktarmaya çalışmışlardır.
- Bu yazarlar, insanın topluma yabancılaşmasının nedenlerini sosyo-ekonomik unsurlarda değil bireyin iç dünyasında aramışlardır. Bu yüzden olay örgüsünü önemsememişler, merak unsurunu ikinci plana atmışlar ve tamamen insanın iç dünyasını ve içsel çatışmalarını gerçekçi tasvirlerle ortaya koymaya çalışmışlardır. İnsan gerçekçiliğinin farklı yönleri ele alınmıştır.
- Çehov tarzı hikâyeler yazmışlardır.
- Birey kavramından yola çıkarak bireysel çözümlemeler yapmışlardır.
- Bireyin bunalım, sıkıntı, yabancılaşma ve yalnızlıklarını ele almışlardır.
- Bireydeki psikolojik unsurların birey üzerindeki etkilerini anlatmışlardır.
- Psikoloji ve psikiyatriden faydalanmışlar; çağrışımlara açık, sanatlı bir dille ruh tahlillerine/çözümlemelerine yer vermişlerdir.
- Ruhî bunalım, yabancılaşma, yalnızlık, toplumla hesaplaşma, kendini sorgulama, bilinçaltı, kozmik âlem, iç sıkıntısı, ruhi bunalım gibi konuları ele almışlardır.
- Eserlerinde özellikle geleneksel anlatım teknikleri yerine yeni teknikler kullanırlar. İç konuşma, bilinç akımı gibi teknikleri kullanmışlardır.
- Sanat için sanat ilkesine bağlı.
- Merak unsuru geri plandadır daha çok ruh tahlilleri yer alır.
- Hikâyelerde sosyal yarar beklenmemiştir. Böylelikle okurun bir fikre ulaşması -benimsemesi istenmemiştir.
Bu anlayışta olan yazarların önemlileri şunlardır:
Peyami Safa Ahmet Hamdi Tanpınar
Tarık Buğra Samiha Ayverdi
Mustafa Kutlu Abdulhak Şinasi Hisar
Sabahattin Kudret Halikarnas Balıkçı
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL
- Türk edebiyatında Çehov tarzı öykünün ilk temsilcisidir.
- Sıradan kişilerin günlük yaşamda dikkat çekmeyen yönlerini anlattığı öyküleri ile tanınır.
- Toplumun aksayan yanlarını, insanların psikolojik sorunlarını ruhsal durumlarını ele almıştır.
- Eserlerinde realizm etkilidir. Sade bir dili vardır.
- Kişilerini daha çok İstanbul Aksaray’daki orta tabakadan seçmiştir.
Eserleri: - Otlakçı, Hava Parası,İhtiyar Çilingir ,Mendil Altında, Temiz Sevgililer, Veysel Çavuş, Kelepir, Ev Ona Yakıştı, İhtiyar Çilingir, Bir Kucak Çiçek, Bizim Nesibe, Gödeli Mehmet, Gönül Kaçanı Kovalar, Güllüce Bağları Yolunda, Sühan Külbastısı
HALİKARNAS BALIKÇISI (CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI)
- Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’ dır.
- Yazılarında çok sevdiği Bodrum’un antik çağlardaki ismi olan Halikarnasos’tan esinlenerek Halikarnas Balıkçısı takma adını kullandı.
- İlk öyküleri 1920’li yılardan başlayarak yayınlandı.
- Cumhuriyet’in ilanından sonra asker kaçaklarıyla ilgili bir yazısı yüzünden Bodrum’a sürüldü. 1.5 yıl Bodrum’da kaldı. Cezasının son yarısını İstanbul’da geçirdi. Yeniden yürekten bağlandığı Bodrum’a döndü. 1947’den itibaren çocuklarının eğitimi için İzmir’e yerleşti. Ölümünden sonra da kendi eseri olan Bodrum’a gömüldü. Mezarı Bodrum’dadır.
ÖYKÜ: Ege Kıyılarından, Merhaba Akdeniz, Ege’nin Dibi, Yaşasın Deniz, Gülen Ada, Ege’den, Gençlik Denizlerinde (1973)