Tarih, insan topluluklarının geçmişte yaşadıkları olayları, yaptıkları her türlü faaliyetleri, üretimlerini inceleyen, yer ve zaman bildirerek neden-sonuç ilişkisi içinde, resmi belgelere de dayandırarak ele alan bir sosyal bilimdir. Tarihin konusu insandır.
Edebiyatın da konusu insandır ve edebi eserler yazıldıkları toplumun hem yaşayışından hem de tarihinden etkilenir.
Edebiyat ve tarih arasında sıkı bir ilişki vardır. Edebiyat bir toplumun tarih içinde gerçekleştirdiği faaliyetlerden biridir. Bu yönüyle tarihi ilgilendirir. Bir edebi eser, tarih araştırmalarına kaynaklık edebilir. Yani örneğin bir tarihçi Kurtuluş Savaşı yıllarını araştırıyorsa o dönemde yazılan eserleri de inceleyerek dönem ile ilgili bilgiler edinebilir. Çünkü bir edebi eser yazıldığı dönemden izler taşır.
Ayrıca edebi eser, konusunu tarihten de alabilir. Günümüzde Ahmet Ümit, bunun en iyi örneklerindendir. Örneğin Elveda Güzel Vatanım adlı romanı, konusunu Osmanlı Devleti’nin dağılma dönemi ile Cumhuriyetin ilk yıllarından alır. Bu sefer de edebi sanatçı tarihi belgelere başvurur.
Bir de edebiyat tarihi vardır. Edebiyat tarihi, geçmişte yazılmış eserleri, bu eserleri oluşturan şartları, yazarları, akımları, edebi dönemleri inceleyen bir bilimdir. Yazılan edebi eserlerin çağlar ve diğer edebiyatlar üzerindeki etkisi de edebiyat tarihinin konusudur. Örneğin Tanzimat Edebiyatı’nda yazılan Hürriyet Kasidesi, sadece kendi dönemi üzerindeki etkisi ile ele alınmaz. Sonraki yıllarda yaşanan değişikliklere etkisi de edebiyat tarihi açısından önemlidir.
Edebiyat tarihi şu konuları inceler:
- Sanatçıların eserleri
- Sanatçıların hayatları
- Edebi dönemler
- Edebi türlerin gelişimi
- Dönemin siyasi olaylar
- Dönemin sosyal hayatı